Çocukluk dönemi, sağlıklı bir ağız ve diş yapısının temelinin atıldığı, özen gösterilmesi gereken bir evredir. Dişlerdeki renklenmelerden çürüklere, travmalardan diş gıcırdatmasına kadar pek çok sorun çocukların diş sağlığını etkileyebilir. Bu yazımızda, çocuklarda sıkça karşılaşılan ağız ve diş sağlığı problemlerini, bu sorunlara yönelik tedavi yaklaşımlarını ve koruyucu önlemleri detaylı bir şekilde ele alacağız.
Çocuklarda Dişlerde Renklenme Nedenleri ve Çözümleri
Renklenme iki türlü oluşabilmektedir. Birincisi çocuğun geçirdiği bir kaza, darbe sonucu çoğunlukla ön dişlerinde görülen morumsu renge değişikliğidir. Bu dişlerde pulpa adı verilen sinir dokusunun zedelendiği göstermektedir. Bir diğeri de demir eksikliğinde, anemi(kansızlık) görülen çocuklarda verilen demir preperatları sonucu ya da tükürükteki renge bakterileri sonucu oluşan genellikle süt dişlerinde ve bazen de ergenlik dönemine kadar olan dönemde diş yüzeylerini kaplayan siyah nokta nokta lekelerdir. Travmaya bağlı oluşan renk değişikliğinde derhal doktora başvurup, dental müdahale yapılması gerekmektedir. Diğer renklenme çürük olmayıp basit bir polisaj işlemiyle giderilebilen estetik bir problemdir.
Çocukluk Çağı Diş Çürükleri ve Tedavi Yaklaşımları
Süt dişleri ve daimi( değişmeyecek) dişler mutlaka tedavi edilmelidir. Çünkü ağrı olana kadar beklemek bazen çok geç kalınmasına neden olabilmektedir. Her süt dişinin belirli bir değişme yaşı vardır ve vaktin önce kaybedilmesi, çekilmesi ağrıyı sonlandırırken çene gelişimini, dişlerin yerleşimini, alttan gelen dişi kötü etkilemektedir. Diş tedavileri çocuğunuzun daha iyi beslenmesini, daha rahat gülebilmesini ve daha sağlıklı olmasını sağlamaktadır.
Diş Travmaları ve Çocuklarda İlk Yardım
Dişlere gelen darbeler sonucu dişlerin kırılması diş tramvalarının başında gelmektedir. Çocuklar okulda, parkta arkadaşlarıyla oynarken ya da bisikletten düşerek dişlerinin kırılmasına neden olmaktadır. Böyle durumlarda eğer çocuğunuzun ön süt dişi darbe sonucu kırıldıysa diş hekimine olabildiğince erken getirip muayene ettirmeli kırığın şiddetti değerlendirilip, yönlendirilmelisiniz. Eğer süt dişi dışarı fırladıysa geriye takmaya çalışmayınız alttan gelen dişi zedelemiş olursunuz. Eğer darbe alıp içeriye gömüldüyse yine diş hekimine gidilmeli ama genelde tekrar sürmesi beklenme, röntgen yardımıyla şiddeti tespit edilip eğer alttaki germde zedeleme söz konusuysa alınması uygun görülmektedir. Daimi diş kırıklarında yine mutlaka doktora başvurmalı geçen zamanın tersine olumsuz etkisi olduğu unutulmamalıdır. Darbeyle fırlayan daimi dişler asla peçeteye sarılmamalı, süt içinde veya çocuğun dili altında doktora getirilmelidir.
Çocuklarda Diş Gıcırdatması: Nedenleri ve Yönetimi
Çocuklarda yine sıklıkla karşılaşılan bir problemdir. Yapılan çalışmalarda klinik nedeni tam olarak tespit edilememiştir. Psikolojik, sistemik veya lokal nedenlere bağlı olarak görülebilmektedir. Çocukların günlük hayatlarındaki büyük değişiklikler( yeni bir kardeş, okula başlama…) onları oldukça etkileyebilmektedir. Sistemik olarak alerjik bünyeli çocuklarda, bağırsaklarında problem bulunan çocuklarda görülme sıklığı daha fazladır. Diş çıkartma, önceden yapılan dolgular, dişlerin kapanışı da lokal faktörler arasındadır. Tüm bunlar değerlendirildikten sonra hastanın yaşına bağlı olarak ısırma plakları yapılarak dişlerde meydana gelebilecek aşınmalar önlenebilmektedir.
Erken Süt Dişi Kayıpları ve Yer Tutucuların Önemi
Süt dişlerin alttan gelen dişlerin gelişiminde ve çenelerin gelişimince oldukça önemlidir. Süt dişleri daimi dişler süren kadar doğal yer tutucu olarak görev yapmaktadırlar. Eğer süt dişleri herhangi bir sebepten dolayı erken kaybedilir ise; diğer dişler bu boşluğa doğru kayarak çekilmiş süt dişinin yerini kapatırlar. Eğer daimi diş, sürmesi gereken yerden süremez ise dişlerde çapraşıklığa ve bu da erken yaşlarda ortodontik problemlerle karşılaşılmasına sebep olabilir. Yer tutucular metal veya plastikten yapılan kişiye özel apareylerdir. Erken kaybedilmiş süt dişi sayısı veya lokalizasyonuna göre sabit veya hareketli olarak yapılabilmektedir.
Koruyucu uygulamalar
Topikal Florid Uygulamaları
Diş hekimleri tarafından genellikle topikal jel ve solüsyonlar, profilaksi patları, fluoridli dental materyaller şeklinde uygulanmaktadır. Yapılan çalışmalarda bu preparatların uygulanması ile çocuklarda %30-40 oranında diş çürüklerinde azalma tespit edilmiştir.
Fissür Sealent( Fissür Örtücüler)
Fissür örtücüler dişlerin üzerine dişi çürükten koruma amaçlı yerleştirilen koruyucu materyallerdir. Dişler yeni sürdüklerinde özellikle azı dişler çürüğe oldukça yatkın olup, çiğneme yüzeyleri fazlaca girintili çıkıntılı olup gıdalar için retentiftir. Bu yüzeyler kaplanarak düz yüzey haline getirilmesi fırçalamayı da kolaylaştırmaktadır. Ortalama ömürleri iki senedir, rutin 6 aylık kontrollerde eksilen yerler tespit edildiğinde üzerine eklenebilmektedir.
Sağlıklı dişler, çocuğunuzun genel sağlığı, beslenmesi ve özgüveni için hayati öneme sahiptir. Düzenli diş hekimi kontrolleri ve doğru koruyucu uygulamalarla, çocuğunuzun minik gülüşünü uzun yıllar boyunca sağlıklı ve mutlu tutabilirsiniz. Unutmayın, erken yaşta atılacak bilinçli adımlar, gelecekteki diş sağlığı için en değerli yatırımdır.
