Tam diş protezleri (damak protezleri), dişsizlik durumunda hastaların çiğneme, konuşma ve estetik ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmıştır. Ancak birçok tam protez kullanıcısı, üst çenedeki protezlerinin alt çenedekilere göre çok daha iyi tutunduğunu fark eder. Bu durum oldukça yaygındır ve ağız yapısının anatomik farklılıklarından kaynaklanır. Peki, bu tutuculuk farkının arkasındaki bilimsel nedenler nelerdir?
Üst ve Alt Çene Protezleri Arasındaki Tutuculuk Farkının Nedenleri
Üst çenedeki tam protez, alt çenedeki tam proteze göre çok daha fazla ve geniş bir alanı kaplar. Bu geniş yüzey alanı, protezin ağız içindeki mukoza zarına daha iyi tutunmasını sağlayan "vakum" etkisi yaratır. Çiğneme ve konuşma esnasında oluşan kuvvetler, bu geniş yüzeye daha dengeli dağılır ve protezin stabilitesini artırır.
Alt çenede ise durum farklıdır. Alt çenede dilin varlığı, protezin daha çok hareket etmesine yol açar. Dil, sürekli hareket halinde olan ve protezin altındaki boşluğu kaplayan önemli bir organdır. Konuşma, çiğneme ve yutkunma sırasında dilin yaptığı hareketler, alt protez üzerinde yukarı doğru bir kaldırma kuvveti uygulayarak tutuculuğunu olumsuz etkiler.
Bunların yanında mevcut kemik hacmi de tutuculuğu etkiler. Alt çenede diş kayıpları genellikle daha erken olduğu için kemik daha çok erir ve yapılan protezin tutuculuğu daha az olur. Dişler kaybedildikten sonra çene kemiği zamanla erimeye (rezorpsiyon) başlar. Alt çenede, özellikle ön bölgede, bu kemik erimesi daha belirgin olabilir. Kemik yüksekliği ve genişliği azaldıkça, protezin üzerine oturabileceği destek yüzeyi de azalır, bu da tutuculuğu doğrudan etkiler.
Alt Çene Protezinde Tutuculuğu Artırma Yolları
Alt çene protezinin tutuculuğunu artırmak için bazı çözümler mevcuttur:
- Protez Yapıştırıcıları: Geçici bir çözüm olarak protez yapıştırıcıları kullanılabilir, ancak uzun vadede yeterli konforu sağlamayabilirler.
- Protez Astarı veya Yenileme (Reline/Rebase): Zamanla çene kemiğindeki değişimlere bağlı olarak protezin uyumu bozulabilir. Bu durumda protezin iç yüzeyine yeni bir astar eklenerek veya protez tabanı tamamen yenilenerek daha iyi bir uyum sağlanabilir.
- İmplant Destekli Protezler: Alt çenede tutuculuk sorunları yaşayan hastalar için en etkili ve kalıcı çözüm genellikle dental implantlardır. Çene kemiğine yerleştirilen birkaç implant, protezin sabitlenmesi için güçlü bir destek noktası oluşturur. Bu sayede protez hareket etmez, çiğneme kuvveti artar ve hastanın yaşam kalitesi önemli ölçüde yükselir.
Üst çene protezlerinin alt çene protezlerine göre daha iyi tutması, ağız yapısının anatomik özelliklerinden ve kemik erimesi dinamiklerinden kaynaklanan doğal bir durumdur. Alt çene protezinizin tutuculuğundan şikayetçiyseniz, protezinizin ayarlanması veya implant destekli protez seçenekleri hakkında diş hekiminizle görüşmeniz, size özel en uygun çözümü bulmanızı sağlayacaktır.
